Miguel
Vázquez Freire
Perfil
biográfico
Naceu
en 1951 en Corcubión.
Estudou
Filosofía e Letras nas universidades de Santiago de Compostela e
Complutense de Madrid, licenciándose na especialidade de Filosofía.
Exerceu como profesor de Filosofía. A súa traxectoria como docente
non se limitou ao traballo na aula, senón que foi membro fundador da
asociación de renovación pedagóxica Nova Escola Galega e promotor
do congreso de Pedagoxía da Imaxe Pé de Imaxe.
Comezou
a traballar no eido da literatura para a infancia dirixindo unha
revista infantil en Madrid, que inicialmente se ía chamar El Tobogán
e acabou publicada en forma de libro co título xeral de Escocuentos.
Dirixiu
a revista Golfiño e foi codirector da colección Merlín de Edicións
Xerais de Galicia.
Colaborou
e colabora como crítico e comentarista de literatura infantil en
diversas publicacións, como Fadamorgana (xa desaparecida), a Revista
Galega de Educación (da que forma parte do Consello editorial),
Cuadernos de Pedagogía, CLIJ, El Urogallo e nas páxinas culturais e
educativas de La Voz de Galicia e Faro de Vigo. Foi coautor dos
textos educativos de Filosofía, da editorial Xerais, desde 1990 ao
2008, como membro do grupo de Didáctica da Filosofía Enxergo e
Nexos.Tamén forma parte do Consello de redacción da revista Tempos
Novos.
Nunha
entrevista para Baía edicións, Vázquez Freire declara ter sido un
lector compulsivo desde antes dos dez anos:
Limitareime
a dicir que medrei emocionándome, coma tantos rapaces, coas novelas
de aventuras de Dumas, Verne, Stevenson, Twain e H. G. Wells;
fascinoume, sendo adolescente, a complexidade psicolóxica dos
personaxes de Dostoievski e, un chisco tardiamente, os relatos e
novelas de Jack London ao tempo que os clásicos da primeira ciencia
ficción (Bradbury, Asimov, Clarke)”. (10/10/2014)
Defensor
apaixonado do valor didáctico da literatura infantil e xuvenil, é
autor dunha vasta produción literaria destinada a adultos, á
infancia e á mocidade, ademais das traducións ao galego de varios
escritores europeos, que abranguen tanto textos clásicos, como O
discurso do método de Descartes, como narrativa para nenos e
adolescentes de Alvaro de Magalhaes e autores de banda deseñada,
como os belgas Maurice Tillieux, Peyo e Francois Walthery.
Compre
salientar así mesmo a publicación dun amplo abano de ensaios que
responden tanto ao seu labor como profesor de Filosofía, escribindo
textos para estudantes de Bacharelato e C.O.U. como outros nos que
aborda temas de interese xeral no eido da política, os valores
sociais e os dereitos humanos.
No
ensaio Da Carapuchiña ao señor Lamote (2019, Xerais) están
recollidos unha serie de textos publicados como artigos na Revista
Galega de Educación entre 2006 e 2008. Neste libro, subtitulado
Clásicos da literatura para a infancia e a mocidade, o autor fai un
percorrido analítico por obras literarias que deberían formar parte
da bagaxe literaria da mocidade e tamén dun lector adulto. Esta
viaxe comeza coa Odisea, segue cos contos clásicos tradicionais, de
autores como Perrault e Andersen, e continúa con novelas que
orixinariamente non foron escritas para nenos como As viaxes de
Gulliver, de Swift ou o Oliver Twist de Dickens, por citar só
algunhas. Neste percorrido, o autor dá conta así mesmo das versións
cinematográficas de moitos destes clásicos, facendo unha análise
comparativa dos filmes e os textos literarios, suxerindo actividades
didácticas, adecuadas á idade do alumnado, que faciliten a achega e
a comprensión destas obras. Nas “Palabras de presentación” do
libro Da Carapuchiña ao Señor Lamote o autor defende a vixencia dos
clásicos, afirmando que “seguen mantendo a súa forza de
comunicación e fascinación diante dos nenos e nenas e, para que
esa forza e fascinación sobreviva sen eiva, cómpre respectar a
palabra orixinal” (p. 12. 2019. Xerais).
O
autor reivindica que “a literatura para os pequenos lectores debe
ser literatura sen máis, garantindo ao tempo unhas mínimas
condicións de accesibilidade acordes coas características deses
destinatarios. Por iso, un bo libro para nenos debe ser un libro co
que tamén poida gozar o lectorado adulto”. 10/10/ 2014/
(entrevista publicada en Baia edicións)
Publicacións
Literatura
infantil e xuvenil
- Proxecto
pomba dourada (1987). Vía Láctea. Reeditado por Xerais, Col.
Fóra de Xogo. 4ª ed. 2007.
- O
Gato Bógar (1989). Xerais. (Tres contos). Ilustracións de Asun
Balzola.
- A
malvada María Xosé (1989). Xerais, Col. Merlín. Ilustracións
de Xosé Mª Collazo.
- A
cor do elefante (1994). Casals. Ilustracións de Ángel Esteban.
- Anxos
en tempos de chuvia (1997). Xerais, Col. Fóra de xogo. Novela,
incluída na Lista de Honra do IBBY.
- O
neno que tiña medo dos robots. O robot que tiña medo dos nenos
(1998) (2007). Rodeira. Ilustracións de Xosé Tomás.
- A
primeira máquina de fotos (1998).
- María
é maior (2007). Baía. Ilustracións de Xosé Tomás.
-
Contos
de Reis e de Nadal (2007). Xerais. Ilustracións de Xosé Tomás.
-
Xurxiño
quere ser... (2010). Baía. Ilustracións de Xosé Tomás.
- O
souto escuro e perigoso (2011). Xerais, Col. Merlín.
Ilustracións de Xosé Tomás.
- Fadita
fosca (2013). Baía. Ilustracións de Xosé Tomás.
Narrativa
- Galería
de esquecidos de Feliciano Lobelos (1993). Xerais
- Demos
de verán (2017). Xerais.
Poesía
- Follas
acaídas. Versos de ocasión (2013). Aflera D.L., Madrid.
- Memoria
de meu (2015). Aflera D.L., Madrid.
- Cantos
do despois (2020). Aflera D.L., Madrid.
Ensaio
- Ilustradores
galegos para nenos (1991). Xerais.
- Marabillas
e milagres de Álvaro Cunqueiro (1991). Xerais.
- Nietzsche
C.O.U. (1991). Xerais.
- O
Curriculum (1992). Xerais.
- Qué
é a reforma (1992). Xerais.
- Iniciación
á Estética 3º BUP (1993). Xerais.
- Política
e Sociedade 3º BUP (1993). Xerais.
- Mandar,
obedecer, rebelarse (1996). Xerais.
- Estética
e teatro (2005). Galaxia.
- Valores
sociais (2006). Nova Galicia. En Portugués: Os valores
sociais (2008). Ciranda Cultural, Sao Paulo..
- Dereitos
humanos (2007). Nova Galicia. En Portugués: Os direitos
humanos (2008). Ciranda Cultural, Sao Paulo.
- Da
Carapuchiña ao señor Lamote (2019). Xerais.
Traducións
- A
luva de tres dedos, de Maurice Tillieux (1990). Casals.
- Descartes,
de Xosé Calviño Pueyo (1990). Xerais.
- O
tío Plácido, de Peyo e Walthéry (1990). Casals.
- Os
taxis vermellos, de Peyo (1991). Casals.
- O
circo Bodoni, de Peyo (1991). Casals.
- O
home que non quería soñar. Historias pequenas de bichos pequenos,
de Álvaro de Magalhaes (1995). Xerais.
- O
discurso do método, de René Descartes (2000). Xerais.
- Arredor
da verdade, de Guillermo Domínguez (2003). Xerais.
Galardóns
- Premio
Camiño de Santiago de Teatro de monicreques (1993),
pola obra A princesiña Socorro, o trobeiro Carolo e o demo dos
cornos, escrita en colaboración con Gloria Sánchez.
- Anxos
en tempos de chuvia (1997) Xerais. Novela, incluída na Lista de
Honra do IBBY (International Board on Books for Young People.
Proximamente
vai ser nomeado Socio de Honra de GALIX
Documentación: Teresa Pérez Tilve
